Chapter 8 การผลิตสื่อกราฟิกเพื่อการเรียนการสอน

ภารกิจเดี่ยว สรุปข้อความรู้ที่ได้จาก Chapter 8 การผลิตสื่อกราฟฟิคเพื่อการเรียนการสอนประเภทของวัสดุกราฟฟิค

          กราฟิก (Graphic) เป็นคำมาจากภาษากรีกว่า Graphikos หมายถึง การเขียนภาพด้วยสีและเขียนภาพขาวดำ และคำว่า "Graphein" มีความหมายทั้งการเขียนด้วยตัวหนังสือและการสื่อความหมายโดยการใช้เส้นเมื่อรวมทั้งคำ Graphikos และ Graphein เข้าด้วยกันวัสดุกราฟิกจะหมายถึงวัสดุใดๆ ซึ่งแสดงความจริง แสดงความคิดอย่างชัดเจน โดยใช้ภาพวาด ภาพเขียนและอักษรข้อความรวมกัน

วัสดุกราฟิกประกอบด้วย 2 คำ คือ วัสดุ+กราฟิก

          วัสดุ หมายถึง สิ่งของที่มีอายุการใช้งานระยะสั้น

          กราฟิก หมายถึง การแสดงด้วยลายเส้น

          วัสดุกราฟิก หมายถึง วัสดุลายเส้นประกอบด้วย ภาพลายเส้น ตัวอักษร การ์ตูน และสัญลักษณ์ เพื่อเสนอเรื่องราวความรู้ หรือเนื้อหาสาระให้รับรู้และเข้าใจได้ง่ายรวดเร็ว

ประเภทของวัสดุกราฟฟิค สามารถดูได้จากแผนผังความคิดด้านล่าง

รูปภาพกับการเรียนการสอน

 รูปภาพเป็นทัศนวัสดุซึ่งอาจจะเป็น ภาพวาด ภาพถ่าย ภาพเขียน หรือมีบทบาทต่อการประกอบการเรียนการสอน ช่วยให้ผู้เรียนเข้าใจเรื่องราวได้ถูกต้องและรวดเร็วกว่าการใช้คำพูดในการอธิบายเพียงอย่างเดียว

ความหมายของ Visual literacy

Visual literacy เป็นความสามารถในการเรียนรู้ที่จะแปลความหมาย ตีความ ข้อมูล

ข่าวสารจากภาพได้อย่างถูกต้องตลอดจนสามารถสร้างภาพ หรือเขียนภาพนั้นขึ้นได้เองด้วย

(Heinich and Other, 1982)

องค์ประกอบสำคัญประการแรก ที่จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยในการสื่อสาร ได้แก่ “รูปภาพ " ผู้เรียนจะสามารถเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพราะว่าผู้เรียนสามารถให้ความสนใจได้ตรงจุดสำคัญตรงตามเนื้อหานั้นๆ หรือสิ่งที่เกี่ยวข้องกับเนื้อหา โดยช่วยให้ไม่หลงทาง

งานวิจัยในสหรัฐอเมริกา พบว่า แนวโน้มของการกวาดสายตามองภาพจะเริ่มจาก ด้านซ้ายโดยเฉพาะอย่างยิ่งมุมซ้ายด้านบน จากข้อมูลดังกล่าว ในการออกแบบภาพ ผู้ออกแบบควรกำหนดตำแหน่งข้อมูลหรือส่วนที่สำคัญไว้ตรงที่บริเวณที่ตามองเห็นเป็นจุดแรก

การออกแบบการออกแบบและผลิตสื่อกราฟิก

ภาพที่ผู้สอนออกแบบเพื่อนำไปใช้ในการเรียนการสอน ควรจะเป็นสิ่งที่เป็นแบบอย่างและยึดหลักการของ Visual Literacy เช่น ภาพที่ออกแบบเป็น ป้ายนิเทศ ภาพโฆษณา ไม่เพียงแต่ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ดีเท่านั้น แต่ยังเป็นแบบอย่างที่ดีในการจัดทำ ออกแบบวัสดุการสอนของตนเอง

ควรให้ความสำคัญกับสิ่งเหล่านี้

การจัดภาพ (Arrangement)

ความสมดุลของภาพ (Balance)

สี (Color)

ความมีชีวิตชีวา (Dynamism)

การเน้น (Emphasis)

การตรงต่อความเป็นจริง (Fidelity)

ความกลมกลืน (Graphic harmony)

การออกแบบป้ายนิเทศ

ป้ายนิเทศ เป็นอุปกรณ์การจัดการแสดงเนื้อหาด้วยภาพ วัสดุ ตัวอักษร เพื่อให้ความรู้ใหม่ๆ ข้อมูลใหม่แก่ผู้ชม และกระตุ้นให้ผู้ชมเกิดความสนใจที่จะศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมต่อไป

ภารกิจกลุ่ม

สถานการณ์ปัญหา(Problem-based learning)

ในคาบเรียนนี้นักศึกษาได้รับหน้าที่ในการเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบวัสดุกราฟิก

ซึ่งปฏิบัติหน้าที่ประจำอยู่ที่คลินิก รับปรึกษาปัญหาการผลิตสื่อ ซึ่งในวันนี้ก็มีคุณครู 5 คน เข้ามา

ปรึกษากับคุณ ซึ่งประกอบด้วย

คุณครูแดน ต้องการนำเสนอเนื้อหาที่มีความสัมพันธ์ตั้งแต่ 2 สิ่งขึ้นไป และเนื้อหามีความ

เป็นนามธรรม ซึ่งครูแดนต้องการให้นักเรียนได้ความคิดรวบยอด (Concept) ของเรื่องที่สอน และ

ช่วยในการสรุปเนื้อหาที่สอน

คุณครูรุท เป็น ครูสอนวิชาคอมพิวเตอร์และในการสอนวันนี้ต้องการให้นักเรียนเข้าใจถึง

ระบบการท างานของระบบการทำงานของคอมพิวเตอร์และส่วนประกอบของคอมพิวเตอร์

คุณครูอั้ม เป็นครูฝ่ายวิชาการของโรงเรียน ซึ่งจะต้องท าหน้าที่การสรุปสถิติจ านวน

นักเรียนทุกระดับชั้น(ม.1 - ม.6) และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนทุกภาคการศึกษา เพื่อ

แสดงให้บุคลากรในโรงเรียนและบุคคลทั่วไปทราบ

คุณครูพอลล่า เป็นครูที่สอนในระดับอนุบาล ซึ่งต้องการเร้าความสนใจของนักเรียนให้

นักเรียนเกิดความสนุกสนานและเกิดจินตนาการ

คุณครูศรราม เป็นครูฝ่ายปกครอง ซึ่งต้องการประชาสัมพันธ์เชิญชวนให้นักเรียนหันมา

เล่นกีฬา และให้นักเรียนห่างไกลยาเสพย์ติด

ภารกิจ

1. เลือกสื่อวัสดุกราฟิกที่เหมาะสมการลักษณะความต้องการของคุณครูแต่ละคน พร้อม

อธิบายเหตุผลในการเลือกและคุณลักษณะของวัสดุกราฟิกที่สำคัญที่เลือกใช้

คุณครูแดน ต้องการนำเสนอเนื้อหาที่มีความสัมพันธ์ตั้งแต่ 2 สิ่งขึ้นไป และเนื้อหามีความ

เป็นนามธรรม ซึ่งครูแดนต้องการให้นักเรียนได้ความคิดรวบยอด (Concept) ของเรื่องที่สอน และ

ช่วยในการสรุปเนื้อหาที่สอน

วัสดุกราฟฟิกที่เหมาะสมกับความต้องการของครูแดนก็คือ แผนภูมิ โดยแผนภูมิที่ครูแดนควรเลือกใช้ก็คือ แผนภูมิตาราง เพราะ แผนภูมิสามารถแสดงเนื้อหาที่เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งที่เป็นนามธรรมให้เข้าใจได้ง่ายมากขึ้น ทำให้ง่ายต่อการอธิบาย นอกจากนี้ครูแดนยังสามารถนำแผนภูมิมาใช้เพื่อสรุป/ทบทวนเนื้อหาได้อีกด้วย ซึ่งจะทำให้นักเรียนได้ความคิดรวบยิดที่กระชับและเป็นรูปแบบที่เข้าใจง่าย

คุณครูรุท เป็น ครูสอนวิชาคอมพิวเตอร์และในการสอนวันนี้ต้องการให้นักเรียนเข้าใจถึง

ระบบการทำงานของระบบการทำงานของคอมพิวเตอร์และส่วนประกอบของคอมพิวเตอร์

          วัสดุกราฟฟิกที่เหมาะกับความต้องการของครูรุทก็คือ แผนภาพ  เพราะสามารถแสดงถึงภาพ/เค้าโครงของวัตถุต่างๆได้ดี และทำให้เห็นส่วนประกอบได้ง่าย โดยครูรุทสามารถนำแผนภาพโครงร่างของคอมพิวเตอร์มาอธิบายส่วนประกอบต่างๆของคอมพิวเตอร์ได้ และหากอยากเพิ่มความชัดเจนมากขึ้นก็สามารถนำรูปคอมพิวเตอร์จริงๆมาเปรียบเทียบได้ นอกจากนี้แผนภาพ ยังทำให้อธิบายการทำงานของคอมพิวเตอร์ได้ง่ายมากขึ้น เพราะนักเรียนจะเห็นเส้นทางการทำงานของคอมพิวเตอร์ว่าเมื่อส่วนนี้ทำงานเสร็จจะส่งต่อไปยังส่วนใดต่อไป

คุณครูอั้ม เป็นครูฝ่ายวิชาการของโรงเรียน ซึ่งจะต้องทำหน้าที่การสรุปสถิติจำนวน

นักเรียนทุกระดับชั้น(ม.1 - ม.6) และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนทุกภาคการศึกษา เพื่อ

แสดงให้บุคลากรในโรงเรียนและบุคคลทั่วไปทราบ

          วัสดุกราฟฟิกที่เหมาะกับความต้องการของครูอั้มก็คือ แผนสถิติ เพราะแผนสถิติเหมาะกับการเปรียบเทียบระหว่างจำนวนหรือตัวเลขต่างๆ ซึ่งสถิติจำนวนนักเรียนและสถิติผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ก็เป็นการเปรียบเทียบจำนวนเช่นกัน โดยหากครูอั้มต้องการใช้แผนสถิติเพื่อการนำเสนอ ครูอั้มสามารถเลือกใช้แผนภูมิได้ 2 รูปแบบ คือ (1) เพื่อนำเสนอบุคลากร ควรใช้แผนสถิติแบบเส้น เพราะสามารถนำเสนอข้อมูลได้อย่างชัดเจนและถูกต้องมากที่สุด (2) เพื่อนำเสนอบุคคลทั่วไป ควรใช้แผนสถิติแบบแท่ง เพราะสามารถอ่านแล้วเข้าใจได้ง่ายมากที่สุด

คุณครูพอลล่า เป็นครูที่สอนในระดับอนุบาล ซึ่งต้องการเร้าความสนใจของนักเรียนให้

นักเรียนเกิดความสนุกสนานและเกิดจินตนาการ

วัสดุกราฟฟิกที่เหมาะกับความต้องการของครูพอลล่าก็คือ การ์ตูน เพราะการ์ตูนสามารถถ่ายทอดเนื้อหาทั้งที่เป็นบทเรียนหรือเรื่องราวต่างๆให้มีความน่าสนใจ ดึงดูดและเร้าให้ผู้เรียนสนใจในกิจกรรมนั้นๆ มีสนุกสนาน ไม่ทำให้ผู้เรียนเบื่อหน่าย  และยังทำให้ผุ้เรียนได้จินตนาการตามเรื่องราวที่ได้เห็นจากการ์ตูนอีกด้วย ซึ่งการ์ตูนนั้นสามารถนำไปใช้ได้ทุกระดับชั้น รวมถึงชั้นอนุบาลด้วย

คุณครูศรราม เป็นครูฝ่ายปกครอง ซึ่งต้องการประชาสัมพันธ์เชิญชวนให้นักเรียนหันมา

เล่นกีฬา และให้นักเรียนห่างไกลยาเสพย์ติด

วัสดุกราฟฟิกที่เหมาะกับความต้องการของครูศรรามก็คือ ภาพโฆษณา เพราะภาพโฆษณามีลักษณะที่เข้าใจง่าย และสื่อความหมายได้ทันที คือมองเห็นแล้วเข้าใจได้เลย อีกทั้งยังมีความดึงดูดสูงอีกด้วย นอกจากนี้ยังสามารถกระตุ้นให้ผู้พบเห็นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ตามจุดประสงค์ของโฆษณา (ในกรณีของครูศรรามก็คือ เชิญชวนให้นักเรียนเล่นกีฬาและห่างไกลยาเสพติด) ทั้งนี้ครูศรรามต้องออกแบบภาพโฆษณาให้เหมาะสม มีการจัดองค์ประกอบที่ลงตัว และเหมาะสมทั้งขนาดตัวอักษรและรูปภาพ ข้อความและรูปภาพต้องสัมพันธ์กัน ข้อความต้องสั้นและกระชับ เพื่อให้ผู้ที่พบสามารถเข้าใจได้ทันที

2. ออกแบบการนำเสนอข้อมูล โดยใช้คุณลักษณะของวัสดุกราฟิกที่สอดคล้องกับ

เนื้อหาวิชาในสาระการเรียนรู้วิชาเอกของคุณ

ตัวอย่างการออกแบบ วิชาคณิตศาสตร์ เรื่อง รูปเรขาคณิตสองมิติและสามมิติ โดยวัสดุกราฟฟิกที่ใช้ก็คือ แผนภาพและการ์ตูน ซึ่งจะใช้การ์ตูนในการเข้าสู่เนื้อหาและดำเนินเรื่อง เพราะสามารถดึงดูดและเร้าให้นักเรียนสนใจในกิจกรรมการเรียนการสอนนั้นได้ โดยให้ตัวการ์ตูนเป็นคนเจอสถานการณ์ปัญหาแล้วให้นักเรียนแก้ปัญหาให้กับตัวการ์ตูนอตัวอย่างสถานการณ์ปัญหา เช่น รูปทรงที่กลิ้งได้มีอะไรบ้าง และเราเรียกรูปทรงแบบนั้นว่าอะไร  และเมื่อหาวิธีการแก้ปัญหาแล้ว ก็จะให้ตัวการ์ตูนเป็นคนสรุปบทเรียนร่วมกับนักเรียน และใช้แผนภาพในการอธิบายรูปร่างและส่วนประกอบต่างๆของรูปร่าง เพราะแผนภาพจะแสดงถึงเค้าโครงได้ดี และใช้รูปภาพจริงประกอบกับรูปเค้าโครงเพื่อจะทำให้นักเรียนเข้าใจได้ง่ายมากขึ้น 

chapter 8 การผลิตสื่อกราฟิกเพื่อการเรียนการสอน from Panwipa' Pornpirunroj

เรียบเรียงโดย วิจิตรา เทศประสิทธิ์

563050133-3