Chapter 10 การประเมินคุณภาพสื่อการเรียนรู้

ภารกิจเดี่ยว สรุปข้อความรู้

     ปัจจุบันสื่อที่ใช้ในการจัดการเรียนการสอนมีหลายรูปแบบที่นักออกแบบได้พัฒนาขึ้น ซึ่งอาศัยพื้นฐานทฤษฎีในการออกแบบที่แตกต่างกันไป โดยขึ้นอยู่กับเป้าประสงค์ของการเพิ่มศักยภาพของการเรียนรู้ให้กับผู้เรียน ดังนั้นเมื่อพื้นฐานแนวคิดและการออกแบบที่แตกต่างกันของสื่อ วิธีการประเมินสื่อจึงมีความแตกต่างกันด้วย

     การประเมินสื่อการสอน

จากนิยามของสื่อการสอนที่เป็นเพียงตัวกลางที่ถ่ายทอดเนื้อหาหรือความรู้ มีอิทธิพลความเชื่อเกี่ยวกับการเรียนรู้ที่อยู่บนพื้นฐานที่ว่าความรู้เป็นสิ่งที่หยุดนิ่ง ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ดังนั้นหากใครสามารถรับหรือจดจำความรู้ได้มากที่สุดก็ถือว่าผู้นั้นเป็นผู้ที่เรียนรู้ได้ดีที่สุดและนั่นคือเป้าหมายของการจัดการเรียนรู้ของครูการประเมินสื่อการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้ จึงมีการประเมินดังนี้

     การประเมินสื่อการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้

กระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผู้เรียน การประเมินที่อาศัยข้อมูลเชิงปริมาณที่เป็นค่าคะแนนหรือตัวเลขอาจไม่เพียงพอที่จะนำมาใช้ในการปรับปรุงและพัฒนาประสิทธิภาพการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นในกระบวนการรู้คิดภายในสมอง ตลอดจนระบบสัญลักษณ์ของสื่อที่พิจารณาคุณลักษณ์ของสื่อในลักษณะที่เป็นภาพ เสียง ที่ส่งผลต่อการประมวลสารสนเทศในกระบวนการรู้คิดของผู้เรียน ควรเพิ่มเติมข้อมูลเชิงคุณภาพ จะช่วยให้สามารถนำมาปรับปรุงสื่อ นวัตกรรมการเรียนรู้ หรือสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้ให้มีคุณภาพหรือประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้น

ภารกิจกลุ่ม

สถานการณ์ปัญหา(Problem-based learning)

ท่านเป็นศึกษานิเทศก์ซึ่งรับผิดชอบหน้าที่ในการพัฒนาครูเกี่ยวกับการออกแบบและผลิตสื่อวันหนึ่งมีครูสองคนมาปรึกษาว่าจะมีวิธีการที่ทำให้รู้ว่าสื่อที่สร้างขึ้นมานั้นมีคุณภาพได้อย่างไร ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้

-ครูสายใจเป็นครูสังคมศึกษาได้พัฒนาชุดการสอน

-ครูสมหญิงเป็นครูสอนวิชาวิทยาศาสตร์ได้พัฒนาสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้

-ครูมาโนชเป็นสอนวิชาภาษาได้พัฒนาชุดสร้างความรู้

-ครูประพาสเป็นครูสอนวิชาคอมพิวเตอร์ได้พัฒนาบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอนเพื่อใช้ในการเรียนของตนเอง

ภารกิจ

    1. เลือกวิธีการประเมินคุณภาพสื่อให้สอดคล้องกับลักษณะของสื่อของครูแต่ละคนพร้อม

ทั้งให้เหตุผล

-ครูสายใจ และ ครูประพาส ที่ได้ทำการพัฒนาชุดการสอน และพัฒนาบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอนตามลำดับ ควรเลือก“การประเมินสื่อการสอน” ในการประเมินคุณภาพสื่อ เพราะสื่อทั้งสองต่างเป็นสื่อที่สอดคล้องกับแนวคิดกลุ่มพฤติกรรมนิยม ซึ่งเชื่อว่า การเรียนรู้คือการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ซึ่งเป็นผลมาจากความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งเร้าและการตอบสนอง ซึ่งการเรียนรู้นั้นจะคงทนหากได้รับการเสริมแรง การฝึกหัด การทำซ้ำๆ เป็นต้น สังเกตได้จากสื่อทั้งสองมักจะมีแบบฝึกหัดก่อนเรียน-หลังเรียนเพื่อให้วัดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้เรียนหลังจากรับสื่อนั้นๆแล้ว

-ครูสมหญิง และ ครูมาโนช ที่ได้ทำการพัฒนาสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้ และพัฒนาชุดสร้างความรู้ตามลำดับ ควรเลือกวิธี “การประเมินสื่อการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้”ในการประเมินคุณภาพสื่อ เพราะสื่อทั้งสองนั้นไม่สามารถประเมินในเชิงปริมาณได้เพียงอย่างเดียว จำเป็นต้องสนใจการประเมินในเชิงคุณภาพด้วย เพื่อส่งเสริมกระบวนการรู้คิดหรือกระบวนการทางพุทธิปัญญา (Cognitive process) ซึ่งการเพิ่มการประเมินเชิงคุณภาพเข้ามานั้น จะช่วยให้สามารถนำสื่อนวัตกรรมการเรียนรู้หรือสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้มาปรับปรุงให้มีคุณภาพหรือประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้นได้ มีหลักการที่สำคัญที่ควรพิจารณา ประกอบด้วย (1) การประเมินด้านผลผลิต (2) การประเมินบริบทการใช้ (3) การประเมินด้านความสามารถทางสติปัญญา (4) การประเมินด้านความคิดเห็น (5) การประเมินผลสัมฤทธิ์

2. อธิบายข้อจำกัดของการประเมินสื่อการสอน

การประเมินสื่อการสอน จะเป็นการประเมินข้อมูลในเชิงปริมาณเท่านั้น นั่นคือ สนใจเพียงคะแนนของผู้เรียนจากการทำกิจกรรมหรือแบบทดสอบก่อน-หลังเรียนเท่านั้น การประเมินสื่อการสอนจึงไม่สามารถตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์ที่เปลี่ยนจากการใช้สื่อเพื่อถ่ายทอดความรู้เป็น สื่อหรือเทคโนโลยีทางปัญญา (Cognitive technology) ที่มุ่งเน้นการส่งเสริมกระบวนการรู้คิดหรือกระบวนการทางพุทธิปัญญา (Cognitive process) หมายความว่า การประเมินสื่อการสอนไม่สามารถบอกได้ว่าผู้เรียนรู้สึกอย่างไรต่อสื่อ ไม่สนใจว่าสื่อนั้นสามารถกระตุ้นและสร้างปฏิสัมพันธ์ให้เกิดกับผู้เรียนได้หรือไม่ การประเมินสื่อการสอนจึงไม่ได้เป็นไปเพื่อการพัฒนาสื่อให้เกิดประสิทธิภาพอย่างแท้จริง

3. เปรียบเทียบความแตกต่างของแนวคิดการประเมินสื่อการสอน สื่อการเรียนรู้และ

สิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้

การประเมินสื่อการสอน	การประเมินสื่อการเรียนรู้และสิ่งแวดล้อมทางการเรียนรู้
สอดคล้องกับแนวคิด กลุ่มพฤติกรรมนิยม	สอดคล้องกับแนวคิด กลุ่มพุทธิปัญญานิยม
บทบาทของผู้เรียนเป็นผู้ที่รอรับความรู้	บทบาทของผู้เรียนเป็นผู้แก้สถานการณ์ปัญหา
สื่อการสอนเป็นตัวกลางที่ถ่ายทอดเนื้อหาหรือความรู้	สื่อเป็นเทคโนโลยีทางปัญญา (Cognitive technology) ที่มุ่งเน้นการ ส่งเสริมกระบวนการรู้คิด
ประเมินในเชิงปริมาณเท่านั้น	ประเมินในเชิงคุณภาพและปริมาณ
การประเมินไม่สามารถนำไปสู่การพัฒนาสื่อที่มีประสิทธิภาพได้	การประเมินสามารถนำไปสู่การพัฒนาสื่อที่มีประสิทธิภาพได้

Chapter 10 from Tannoi Tesprasit

เรียบเรียงโดย วิจิตรา เทศประสิทธิ์

563050133-3